سعید نفیسی
سعید نفیسی، فرزند میرزا علی‌اکبر ناظم‌الاطبا (معروف به "ناظم‌الاطبا کرمانی") در ۱۸ خرداد ۱۲۷۴ خورشیدی در تهران متولد شد. تحصیلات سه‌سالهٔ ابتدایی را در مدرسهٔ شرف، یکی از نخستین مدارس جدید که پدرش تأسیس کرده بود گذراند و تحصیلات متوسطه را در مدرسهٔ علمیه، تنها مدرسه‌ای که دورهٔ متوسطه داشت، در بهار ۱۲۸۸ در تهران به پایان رساند. پانزده ساله بود که برادر بزرگترش دکتر اکبر مؤدب نفیسی او را برای ادامهٔ تحصیل به اروپا برد. نفیسی تحصیلات خود را در شهر نوشاتل سویس و دانشگاه پاریس انجام داد و در سال ۱۲۹۷ به ایران بازگشت. ابتدا در دبیرستان‌های تهران به تدریس زبان فرانسه پرداخت و بعد در وزارت فواید عامه مشغول خدمت شد. در سال ۱۲۹۷ به گروه نویسندگان مجلهٔ دانشکده پیوست و در مدت یک سالهٔ فعالیت این مجله با ملک‌الشعرا بهار همکاری داشت.
در سال ۱۳۰۸ خورشیدی به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و علاوه بر تدریس زبان فرانسه در دبیرستان‌ها، به کار آموزش در مدارس علوم سیاسی، دارالفنون، مدرسه عالی تجارت و مدرسه صنعتی پرداخت. در سال‌های بعد به تدریس در دانشکده‌های حقوق و ادبیات پرداخت و به عضویت فرهنگستان ایران درآمد.
سعید نفیسی از بیماری آسم رنج می‌برد و سال‌های آخر عمر را در پاریس به‌سر می‌برد. زمانی که برای شرکت در نخستین کنگره ایران‌شناسان به تهران بازگشته بود در ۲۲ آبان ۱۳۴۵ در تهران درگذشت. وی را در تهران در کنار قبر پدرش و در بقعه ای به نام سر قبر آقا (ظهیر الاسلام) دفن نمودند.
تسلط نفیسی به تاریخ و ادبیات ایران، باعث شده بود تا آثار تازه و پژوهشگرانه‌ای پدید آورد و تعداد بسیاری از متن‌های منثور و منظوم فارسی را به شیوه‌ای علمی منتشر کند و از گمنامی بیرون آورد.کتابخانه شخصی و کم‌مانندی که به مرور زمان فراهم ساخته بود به او این امکان را می‌داد که به مهمترین مآخذ تاریخی و ادبی دسترسی داشته باشد. دکتر صادق رضازاده شفق در باره سعید نفیسی می‌نویسد: «من در تمام مدت شناسایی او حیران کار و کوشش او بودم. می‌توانم بگویم که در همه عمر مردی در کتاب‌دوستی و مطالعه و فراوان‌نویسی و کنجکاوی ادبی مانند او ندیدم... در عین فراوان‌نویسی تندنویس هم بود و اگر قلم برمی‌داشت مدتی نگذشته مقاله‌ای وافی و مطالبی کافی به رشتهٔ تحریر می‌کشید... در هر صورت این گونه ثمربخشی حیرت‌آور از نفیسی عجب نیست و در این کار هیچیک از نویسندگان و مؤلفان زمان ما به پایهٔ او نمی‌رسد و باید او را از حیث تعداد آثار با امثال یاقوت حموی یا ابوعلی سینا یا غزالی، و از متأخرین با مؤلف ناسخ‌التواریخ مقایسه کرد... تندنویسی او خود استعداد نادری بود که من در همه عمر بر او ثانی ندیدم. قلم در لای انگشتان باریک او ساز سیال و سیار و منبع فیاضی بود که ایست نداشت و اگر آغاز به نوشتن می‌کرد ساعتی نمی‌گذشت که ستون‌ها و صحیفه‌هایی مشحون از عبارات شایان و فارسی استوار روان روی میز تحریر پخش می‌گشت و شخص آنچه را که سحر قلم عنوان داده‌اند به چشم می‌دید.»
تألیف‌های ادبی و تاریخی
- احوال و اشعار رودکی، ۳ جلد، ۱۳۰۹-۱۳۱۹
- تاریخ نظم و نثر ایران در زبان فارسی، ۲ جلد، ۱۳۳۴
- جستجو در احوال و اشعار فریدالدین عطار، ۱۳۲۰
- شاهکارهای نثر معاصر فارسی، ۲ جلد، ۱۳۳۰-۱۳۳۲
- روزگار ابن سینا، ۱۳۳۱
- زندگی و کار و اندیشهٔ پور سینا، ۱۳۳۳
- خاندان طاهریان، ۱۳۳۵
- تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دورهٔ معاصر (دو جلد)، ۱۳۳۵-۱۳۴۴
- تاریخ اجتماعی ایران از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان، ۱۳۴۲
- مسیحیت در ایران، ۱۳۴۳
- سرچشمهٔ تصوف، ۱۳۴۵
فهرست تصحیح‌ها
- آثار گمشدهٔ ابوالفضل بیهقی، ۱۳۱۵
- سیرالعباد الی‌المعاد، سنایی غزنوی، ۱۳۱۶
- سام‌نامه، خواجوی کرمانی، ۱۳۱۶
- تاریخ مسعودی (معروف به تاریخ بیهقی)، سه جلد، ۱۳۱۹-۱۳۳۲
- دستورالوزرا، خواندمیر، ۱۳۱۷
- دیوان قصاید و غزلیات عطار نیشابوری، ۱۳۱۹
- دیوان لامعی گرگانی، ۱۳۱۹
- زین‌الخبار گردیزی، ۱۳۳۳
- سخنان منظوم ابوسعید، ۱۳۳۴
- کلیات عراقی، ۱۳۳۵
- دیوان ازرقی هروی، ۱۳۳۶
- دیوان هلالی جغتایی، ۱۳۳۷
- دیوان قاسم انوار، ۱۳۳۷
- دیوان رشید وطواط، ۱۳۳۹
- دیوان عمعق بخارایی، ۱۳۳۹
- دیوان اوحدی مراغه‌ای، ۱۳۴۰
آثار داستانی
- فرنگیس
- ماه نخشب
- آتش‌های نهفته (۱۳۳۹ ش)
- نیمه راه بهشت (۱۳۳۲ش)
- ستارگان سیاه
- آخرین یادگار نادر (نمایشنامه)
- تاریخ اجتماعی ایران (۲ جلد)
- بابک خرم دین
ترجمه‌ها
- فرهنگ فرانسه به فارسی (۲ جلد)
- تاریخ عمومی قرون حاضر
- تاریخ ادبیات روس
- نمونه‌ای از آثار پوشکین
- ایلیاد
- ادیسه
- افسانه گریلف
- نایب چاپارخانه
- آرزوهای بر باد رفته
ارتباط با جهان امروز sky33